शिक्षक प्रबोधन कार्यशाळा

स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर भारताने शिक्षणाचा प्रसार आणि प्रचार याबाबतीत पुरेशी प्रगती केलेली आहे.परंतु गुणवत्तेच्याबाबतीत आपल्यायला अजून काय करण्यास अजून पुरेश्या बाबी आहेत. शिक्षनामधून गुणवत्ता प्राप्त करायची असेल तर या बाबतीतला महत्वाचा घटक म्हणजे शिक्षक. शिक्षकांना केवळ आशय ज्ञान संकुचित करून ,विद्यार्थ्याचा व्यक्तीयत्त्व पुर्णपणे विकसित होईलच असे नाही त्यासाठी शिक्षकांना शिक्षण प्रक्रियेतील विविध पैलूंचे ज्ञान असणे आवश्यक आहे. त्यासाठी निरंतर प्रशिक्षण गरजेचे आहे.शिक्षणाच्या बाबतीमध्ये सातत्याने बदल होत आहेत, डिजिटल तंत्रज्ञानाचे युग सुरु झालेले आहे. नवनवे विचार प्रवाह शासनाकडून,समाजाकडून सातत्याने येत आहेत. या सर्व गोष्टींना सामोरे जायचे असेल तर दरवर्षी शिक्षक प्रशिक्षण कार्यक्रम कार्यवाहीत आणण्याची गरज आहे. हा विचार मनात घेऊन ज्योतिर्गमय शिक्षण संशोधन व प्रशिक्षण संस्थेने महाराष्ट्रातल्या राज्य मंडळाच्या पूर्व प्राथमिक ,प्राथमिक व माध्यमिक शिक्षकांसाठी एकत्रीत प्रशिक्षण कार्यक्रम तयार केलेला आहे.

शिक्षक प्रबोधन कार्यशाळा उद्देश

शिक्षणाच्या बदलत्या संदर्भात शिक्षकांच्या सर्वांगीण विकासासाठी ‘शिक्षक प्रबोधन कार्यशाळा’ आयोजित करण्यात येते. या कार्यशाळेमध्ये शिक्षण प्रक्रियेतील नवीन तंत्र, धोरणे आणि मूल्यांचा विचार करून शिक्षकांचा वैचारिक, बौद्धिक व कौशल्यात्मक विकास साधणे हे मुख्य उद्दिष्ट आहे.

  1. शिक्षकत्व (Teacherhood)

    शिक्षक हा केवळ ज्ञान देणारा नसून मार्गदर्शक, प्रेरणास्थान आणि समाज परिवर्तनाचा वाहक असतो. कार्यशाळेत शिक्षकाच्या भूमिका, जबाबदाऱ्या आणि मूल्यांचा सखोल विचार केला जातो.

  2. भारतीय शैक्षणिक मूल्ये (Indian Educational Values)

    भारतीय शिक्षणपद्धतीतून निर्माण झालेली मूल्यसंस्था - जसे की ‘गुरु-शिष्य परंपरा’, आत्मअनुशासन, कर्तव्यबुद्धी आणि सार्वत्रिक कल्याण - यांचा अभ्यास करून त्यांचा आधुनिक शिक्षणात समावेश कसा करावा यावर मार्गदर्शन दिले जाते.

  3. शिक्षक कौशल्य विकास (Teacher Skill Development)

    कार्यशाळेमध्ये अध्यापन कौशल्य, शैक्षणिक तंत्रज्ञानाचा वापर, प्रभावी संप्रेषण, मूल्यांकन तंत्र आणि नेतृत्व कौशल्ये या बाबींवर विशेष भर दिला जातो. त्यामुळे शिक्षकांचे व्यावसायिक व वैयक्तिक विकास साधला जातो.

  4. विद्यार्थी केंद्रित शिक्षण (Student-Centered Learning)

    विद्यार्थ्यांच्या गरजा, गती आणि रस लक्षात घेऊन शिक्षण कसे घडवावे, विविध अध्यापन पद्धती कशा वापराव्यात, यावर कार्यशाळेत कृतीशील मार्गदर्शन दिले जाते.

teacher
  1. शिक्षकांसमोरील आव्हाने (Challenges Faced by Teachers)

    शिक्षणात येणाऱ्या तांत्रिक, सामाजिक, भावनिक व प्रशासनिक अडचणींचा विचार करून त्या पार करण्यासाठी उपाययोजना, केस स्टडीज व चर्चासत्र आयोजित केली जातात.

  2. शिक्षकांचे आरोग्य (Teacher Wellbeing)

    शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य ही गुणवत्ता शिक्षणासाठी अत्यावश्यक बाब आहे. कार्यशाळेत ताणतणाव व्यवस्थापन, पोषण, योग, आणि आरोग्यविषयक सवयींवर सत्र घेतली जातात.

  3. राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण २०२० (NEP 2020)

    NEP 2020 नुसार शिक्षकांचे नवीन स्वरूप, कौशल्य प्रशिक्षण, डिजिटल शिक्षण, आणि मूल्यमापन पद्धतींचा परिचय करून दिला जातो. धोरणाच्या अंमलबजावणीसाठी शिक्षकांची भूमिका समजावून सांगितली जाते.

  4. इतर विषय (Other Key Areas)
    • नवोपक्रमशील शिक्षण
    • तंत्रज्ञानाचे शिक्षणात योगदान
    • पालक-शिक्षक समन्वय
    • बहुभाषिक शिक्षण
    • समावेशक शिक्षण (Inclusive Education)

प्रशिक्षणाचे घटक:

शिक्षणातील नवे विचारप्रवाह
  • राष्ट्रीयत्व
  • भारतीय परंपरा
  • शाळा समूह योजना
  • तंत्रस्नेही शिक्षण
  • कृत्रिम बुद्धीमतेचा वापर
  • अनुभवात्मक शिक्षण
  • बहुविध बुद्धिमत्ता
  • बहुभाषीकत्व
राष्ट्रीय शैक्षिणिक धोरण
  • बदललेला शैक्षणिक आराखडा
  • विषय अभ्यास मंडळ
  • वाचनाचे महत्व
  • बदललेली शिक्षण भूमिका
  • श्रेणीश: मूल्यमापन पद्धत
  • आंतरराष्ट्रीय दृष्टिकोन
मुल्यमापन प्रक्रिया
  • समवयस्कांनी केलेला मूल्यमापन
  • पालकांनी केलेला मूल्यमापन
  • आकारिक मूल्यमापन
  • संकलीत मूल्यमापन
  • तंत्रज्ञानाधीत मूल्यमापन
शिक्षकत्व
  • शिक्षणप्रक्रियेतला आत्मा सामाजिक अभियंता
  • जडणघडणीतला दुवा
  • आशय संक्रमण करणार अध्यापक
  • शिक्षकाची भूमिका
  • राष्ट्र घडवणार माणूस
आधुनिक तंत्रज्ञान आणि शिक्षक
  • मोबाईलचा वापर
  • संगणक वापर
  • LCD चा वापर
  • डिजिटल वर्ग
  • आभासी शिक्षण
कार्यशाळेचे महत्व
  • शिक्षकांचा स्वविकास व गुणवत्तेमध्ये वाढ
  • विद्यार्थ्यांमध्ये योग्य दिशेने प्रगती होते
  • शाळा / संस्था यांचा अप्रत्यक्षपणे सर्वांगीण विकास होतो
  • राष्ट्रीय प्रगतीला मदत होते
Jyotirgamay

सारांश:

ही कार्यशाळा शिक्षकांच्या ज्ञानात, दृष्टिकोनात आणि कार्यक्षमतेत सकारात्मक बदल घडवण्यासाठी एक प्रभावी व्यासपीठ ठरते. शिक्षण क्षेत्रात उत्कृष्टता साधण्यासाठी ही कार्यशाळा अत्यंत उपयुक्त आहे.

अधिक माहितीसाठी किंवा सहभागी होण्यासाठी संपर्क करा.
Whatsapp email call